Ülkemizin her yerinde hissedilen deprem felaketinden dolayı tarif edilemez üzüntü ve acı duyuyoruz. Afette yaşamını yitiren tüm insanlara rahmet ve depremden etkilenen herkese acil şifalar diliyoruz   İçerisinde bulunduğumuz olay ve yaşadığımız süreç ile görüyoruz ki; 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen deprem felaketi “Kollektif Travma” veya “Toplumsal Travma”dır. Toplumu etkileyen travmatik olaylar, herkes üzerinde farklı etki ve tepkilere neden olabilir.   Deprem gibi doğal afetler sonrasında insanlarda ortaya çıkan travma tepkileri normal olmayan bir yaşantıya verilen normal tepkiler olarak kabul edilir. Bu tepkilerin zaman içerisinde büyük oranda kendiliğinden veya psiko-sosyal destekler ile ortadan kalması beklenir.   Yaşadığımız deprem felaketinde olduğu gibi fiziksel, psikolojik, davranışsal, bilişsel ve ekonomik hasarlara yol açabilmektedir. Fiziksel ve ekonomik hasarlar için devlet, sivil toplum örgütleri ve Türkiye Cumhuriyeti’nin her bireyi el birliği ile destek olmaya çalışıyor. Ancak; deprem gibi ağır bir travmanın yarattığı psikolojik etkiler, tamamen ortadan kalkmayabilir.   DEPREMİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ   Depreme bağlı psikolojik travmanın etkileri çoğu zaman olayın ardından 30 günlük süre sonunda azalarak ortadan kalkar. Bazı kişilerde ise depremin yarattığı travmanın neden olduğu fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışsal akut tepkiler azalmaz, uzun süreli ve yoğun olarak görülmeye devam eder. Bu tepkiler bireylerde gecikmeli olarak ilerleyen zamanlarda da ortaya çıkabilir. Sonuç olarak; psikolojik sorunlar yaratabilir.   Travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, Akut stres bozukluğu, anksiyete, yas, alkol ve madde kullanımı, suçluluk hissi, korku, uyku problemleri, sosyal izolasyon gibi psikolojik problemler deprem gibi doğal afetler sonrasında sık karşılaşılan durumlardır.    DEPREMDEN SONRA NORMALLEŞME SÜRECİ   Deprem gibi büyük kitleleri etkileyen doğal afetlerde normalleşmek kolay değildir. Unutulmamalıdır ki; olayı tamamen silmek, yok saymak veya unutmak mümkün değildir. Travmanın psikolojik etkilerin azalması ve işlevsellik sürecine yeniden geçilmesi için 1 ay süre geçmesi gerekir. Her bireyin bu süreci nasıl geçireceği değişkenlik gösterir.   Deprem gibi zorlayan olaylardan sonra toparlamaya çalışmak, iyileşmek veya normal hayata dönüş sağlamak; yaşanılan acıların unutmak anlamına gelmez. Böyle yaşantılardan sonra insanların öncelikle kendilerini güvende hissetmeye, temel ihtiyaçlarını sağlayabilmeye ve hayatlarında bazı şeyleri kontrol edebildiğini yeniden hissetmeye ihtiyaç duyar.   Travmatik olaylar karşısında farklı tepkiler verilmesi normaldir. Bu nedenle; böyle bir travmayla başa çıkma yöntemleri değişiklik gösterebilir. Çok zor bir yaşam sürecinden geçildiği kabul edilerek hareket edilmelidir. Elbette her travmatik olaydan sonra olduğu gibi bir süre sonra ilk andaki etkilerini kaybetmeye başlayacaktır. Yaklaşık 1 ay süre sonra hala çok yoğun yaşanan korku, keder, günlük yaşama geri dönememe, kendine zarar verme riski, suçluluk hissi, kaygı, aşırı çalışmak, uyku problemleri gibi tepkiler devam ediyorsa; profesyonel destek alınması gerekir.   DEPREMDEN SONRA NELER YAPILMALI?   Doğal afetler kontrolümüz dışında gerçekleşen durumlardır. Afet sonrası kontrolün kendi elinizde olduğunuzu fark edeceğiniz adımlar atmak önemlidir. Haber kaynaklarından bir süreliğine uzaklaşmak. Farklı sosyal medya platformlarındaki tartışma, görüş, fikir, video veya görsel içeriklerden uzak durulmalıdır. Öncelikli ihtiyaçlarınızı belirlemek. Çok ciddi maddi ve manevi kayıplar yaşandığı için her şeye fazlasıyla ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. Ancak; barınma, beslenme, güvenlik gibi en temel ihtiyaçların sağlanması önceliklidir. Destek alınabilecek kanalların bilgileri net ve anlaşılır olması. Dil ve üslup konusunda dikkat edilmeli. Merhum, kayıp, ölü gibi tabirlerin ilgili bölgelerde kullanmaması. Daha toleranslı ve sabırlı bir yaklaşımın benimsenmesi gerekir. Yas süreci olağan bir süreçtir. Yaşanması oldukça önemlidir. Kişilerin yas ve kayıplarına dair süreçlerine destek olunmalı. Her zaman saygı çerçevesinde konuşulmalıdır. Travmatik görsellerinin (özellikle çocuk ve vefat eden kişilerin) paylaşımı yapılmamalıdır. Alkol ve uyuşturucu maddelere yönelim artması olasılığını her zaman göz önünde bulundurup, profesyonel kişilerden destek alın. 1 ayı aşan travmanın ilk anındaki tepkilerin azalma görülmediği takdirde, ilgili alan uzmanlarından destek talebinde bulunun.