Toplum olarak öyle çok bilgi kirliliği yaşıyoruz ki neyin doğru,neyin yanlış olduğunu bilemez durumdayız
Özellikle çocuklarımızın son yıllarda yaşadığı yanlış teknoloji kullanımından dolayı baş etmeye çalıştığı davranış bozukluklarınıda düşünürsek…
Veliler oldukça fazla endişeli.Hal böyle olunca da normal gelişim sürecinde olan çocuklarımızın her halini takibe alıp, kazanç kapısı haline gelen çocuklarla çalışan uzmanım diyenlerin peşi sıra gidip, yanlış tanılarla hem kendilerine hem de evlatlarına zarar vermeye devam ediyorlar.Her hareketli çocuk hiperaktive ve dikkat dağınıklığı değildir ki çocukluk döneminde bütün çocuklar yere göğe sığmaz bunun için bizler daha farklı davranışları gözleriz.
Her takıntı şeklin de davranan ya da tekrar yapan çocuk otizmli değildir.Her kekeleyen çocukta kekeme değildir ve her çocuk illa 2 yaşında konuşmaya net başlamaz. Çünkü çocuklu dönemi gelişim geçişleri ve geçici dediğimiz davranışlar, gelişim evresi açısından her çocukta yaşanır. Anlayacağınız kap kapı uzman gezmeden önce, çocuk gelişimini iyi bilmeniz ve teknolojiyle çocuğun yakınlığını gözden geçirmeniz en doğru davranıştır. Şimdi sizlere Stimming dediğimiz bir kavramı izah etmeye çalışacağım.
Stimming, Türkçe’de genellikle “öz uyaran davranışlar” ya da “tekrarlayıcı davranışlar” olarak açıklanan bir kavramdır. Özellikle otizm spektrum bozukluğu (OSB) ile ilişkilidir ama yalnızca otizmlilere özgü değildir — aslında her insan belli derecede stimming yapar.
Tanım:Stimming (self-stimulatorybehavior), kişinin duyusal sistemi düzenlemek, kaygıyı azaltmak, dikkatini toplamak ya da kendini rahatlatmak için yaptığı tekrarlayıcı hareketler, sesler veya davranışlardır.
Stimming’e Örnek Davranışlar:Elleri sallamak, sallanmak, parmak çıtlatmak, zıplamak, saçla oynamak, kıyafet etiketiyle oynamak, bir objeyi sürekli ellemek, aynı kelimeyi tekrar etmek, mırıldanmak, tıkırtı çıkarmak,dönen objelere bakmak, ışıklara bakmak,aynı cümleyi tekrar etmek, ekolali (duyulanı yineme),kalem çevirmek, kıpır kıpır olmak gibi…
Neden Yapılır? Stimming genellikle şu amaçlarla yapılır:
Kaygıyı azaltmak → stres karşısında rahatlama yolu
Duyusal düzenleme → aşırı uyarılmış sinir sistemini dengeleme
Odaklanma → dikkat toplamaya yardımcı
İfade biçimi → özellikle iletişim zorluğu yaşayan kişilerde duygu ifadesi
Stimming Yapar mı?Evet➝ Tırnak yemek, ayak sallamak, saçla oynamak aslında stimming’in günlük hayattaki hali.
Fark şu: nörotipik bireylerde (nörogelişimi tipik olan kişilerde) stimming genelde daha az fark edilir,
otizmli bireylerde ise daha yoğun, daha belirgin ve sosyal olarak dikkat çekici olabilir.Tehlikeli mi?Genellikle zararsızdır ve engellenmemelidir. Ancak bazı durumlarda kendine zarar verme riski taşıyorsa (örneğin kendini yumruklama, kafayı vurma gibi), uzman desteği gerekebilir.
Stimming ve Otizm İlişkisi:Stimming en çok Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) ile duyulur çünkü otizmli bireylerde duyusal hassasiyet daha belirgindir. Gürültü, kalabalık, ışık gibi uyaranlar onları bunaltabilir ve bu durumda stimming bir baş etme yöntemi olarak ortaya çıkar.
Otizmli bireyler stimming’i duyusal yoğunluğu düzenlemek için bir araç olarak kullanırlar.
Bazı klinik uzmanlara göre stimming, beynin rahatlaması için kendi kendini regüle etme çabasıdır.
Önemli Not: Stimming otizm belirtisi olabilir, ama tek başına tanı koydurmaz. Otizmin tanısı sosyal iletişim güçlüğü ve takıntılı ilgi alanlarıyla birlikte değerlendirilir.Ancak iki durumda müdahale edilir:Kendine zarar verici stimming (kafayı vurmak, ısırmak)
Yaşam becerilerini engelleyen aşırı stimming (ders, iletişim, günlük işlere engelse)
Stimming ile Tik Arasındaki FarkÖzellikStimmingTikKontrol edilebilirlikDaha çok isteyerek yapılırGenelde istem dışıdırDuyusal rahatlama sağlar mı?Evet,
Neden olur?Duyusal düzenleme, kaygıNörolojik bir durumdur. Örnek, ellerle sallanmak, göz kırpma, omuz oynatma gibi. Artar mı?Stres artınca artabilir.
Lütfen ebeveynler, çocuklarınıza zaman ayırın onlarla oynayın, onlara evde görevler verin, vakitlerini teknolojiyle geçirmelerine izin vermeyin ve bırakın sıkılsınlar, hatta sıkıntıdan cinnet geçirsinler, geçirsinler ki bütün duyu organları harekete geçsin ve üretken yönleri ortaya çıksın. Şimdiden her zaman olduğu gibi hoşça kalın akıl ve beden sağlığınızı korumaya çalışın!